نانومواد ساختارهایی هستند که حداقل در یک بعد کمتر از یکصد نانومتر دارند. اخیرا پیشرفت در نانوفناوری سبب شده است تا از نانومواد در زمینه های مختلفی استفاده شود. از طرف دیگر، افزایش روزافزون استفاده از نانومواد منجر به رهاسازی آنها در محیط زیست گردیده است. لذا لازم است قبل از اینکه از این مواد در محیط های زیستی و سامانه های زنده استفاده شود، آنها از نظر سازگاری زیستی و نحوه توزیع در محیط زیستی و بدن موجود زنده ارزیابی شوند. تحقیقات نشان داده است که قرار گرفتن در معرض نانومواد ممکن است منجر به بروز طیف وسیعی از اثرات حاد و مزمن شامل التهاب، تشدید بیماری آسم، تب بخار فلز (Metal fume fever)، فیبروز (Fibrosis)، بیماری التهابی مزمن و سرطان شود. اگرچه اثرات سمیت نانومواد بر موجودات زنده، سلامتی انسان و محیط زیست توسط محققان مورد بررسی قرار گرفته است، اما هنوز ابهامات گسترده ای درباره اثرات و مکانیسم سمیت نانومواد وجود دارد. بنابراین شناخت کامل نانومواد و اثرات سمیت و عوامل موثر بر آن ضروری است. مکانیسم های جذب سلولی نانومواد و پراکندگی آنها در محیط های زیستی، وابسته به خواص فیزیکوشیمیایی آنها می باشد. بنابراین آشنایی با ویژگی های منحصر به فرد نانومواد و چگونگی واکنش آنها با سامانه های زیستی، معیار مهمی برای استفاده ایمن از نانومواد می باشد. ویژگی های نانومواد از قبیل اندازه، شکل، نسبت ابعاد، تراکم، نقص های سطحی و ساختاری و سرعت انحلال، علت اصلی بروز سمیت سلولی و عوارض جانبی این مواد در بدن می باشند. مقاله حاضر، مروری بر مطالعات انجام شده با هدف بررسی ارتباط خواص فیزیکوشیمیایی نانومواد و سمیت آنها می باشد.

مقدمه: پروژسترون اصلی ترین پروژستین انسانی با کاربردهای متعدد است. این هورمون با مهارکردن قاعدگی و کاهش انقباضات رحمی، نقش مهمی در حفظ حاملگی و پیشگیری از سقط عادتی و سقط تهدیدکننده دارد. در تجویز خوراکی، پروژسترون متابولیسم عبور اول کبدی از خود نشان می دهد. همچنین تزریق عضلانی آن تحریک موضعی قابل ملاحظه ای ایجاد کرده و بسیار دردناک است. به همین علت شیاف های واژینال یا رکتال پروژسترون با نام تجارتی Cyclogestâ در بازارهای دارویی دنیا موجود است که در درمان سندرم پیش از قاعدگی (syndrome Premenstrual)، دپرسیون زایمانی (200 تا 800 میلی گرم در روز) و درمان نقص فاز لوتئال (25 میلی گرم هر 12 ساعت) استفاده می گردد. با توجه به عدم وجود شیاف پروژسترون ساخت داخل در بازار دارویی ایران، هدف تحقیق حاضر تهیه این شکل دارویی در پایه های مختلف هیدروفیل و هیدروفوب و مقایسه آزادسازی دارو از آنها می باشد.روش: برای تهیه شیاف، پایه های هیدروفیل از نوع PEGs و یک نوع پایه هیدروفوب (ویتپسولH35) انتخاب شد. بعد از تعیین فاکتور جابجایی، شیاف ها به وسیله روش ذوب و اختلاط مواد با پایه، ساخته شد. به منظور کنترل فیزیکوشیمیایی فرآورده ها، انواع آزمایشات نظیر تغییرات وزنی، یکنواختی محتوی، زمان مایع شدن و سرعت آزادسازی دارو انجام گرفت. برای تعیین روند آزادسازی شیاف از روش غشاء سلولزی در دستگاه سنجش انحلال (کارخانه فارماتست آلمان، مدل PTSW3) استفاده گردید. تعیین مقدار نمونه ها به روش اسپکتروفتومتری (nm241 UV) انجام شد.یافته ها: آزمایشات یکنواختی، تغییرات وزنی و زمان مایع شدن پایه ها نشان داد شیاف های تهیه شده در محدوده قابل قبول فارماکوپه های USP وBP قرار دارند. بررسی روند آزادسازی دارو از پایه‏های مختلف شیاف در محیط نرمال سالین حاوی 0.1% سدیم لوریل سولفات بیانگر آزادسازی سریع تر دارو از پایه های PEG نسبت به وایتپسول بود. نتیجه گیری: پایه های PEG و وایتپسول پایه های مناسبی برای فرمولاسیون شیاف پروژسترون بوده و حضور مواد کمکی دیگر قادر است روند آزادسازی را تغییر دهد. بررسی کلینیکی شیاف های پروژسترون ساخته شده و نیز تعیین فراهمی زیستی آن در درون تن هدف مطالعات بعدی می باشد.

عسل علاوه بر اینکه یک محصول غذایی فوق العاده است، دارای خواص درمانی نیز می باشد. از سوی دیگر کیفیت عسل می تواند در اثر عوامل مختلف دچار تغییر شود. در این پژوهش کیفیت تعدادی از نمونه های عسل تولید شده در مناطق مختلف استان گلستان در سال 1390 به روش های شیمیایی و فیزیکی مورد بررسی قرار گرفت. بعد از آماده سازی نمونه ها، رطوبت، وزن مخصوص، مواد جامد محلول، خاکستر، اسیدیته، pH، قند احیاکننده قبل از هیدرولیز، درصد ساکارز، فروکتوز و گلوکوز، نسبت های فروکتوز به گلوکز و گلوکز به آب، هدایت الکتریکی، چرخش نور قطبیده و رنگ مورد ارزیابی قرار گرفت و با مقادیر استاندارد مقایسه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که میانگین میزان رطوبت، وزن مخصوص محلول 20 درصد، مواد جامد محلول، خاکستر، pH، اسیدیته آزاد، اسیدیته لاکتون، اسیدیته کل، قند احیاءکننده قبل از هیدرولیز، درصد ساکارز، فروکتوز و گلوکوز، نسبت فروکتوز به گلوکز، نسبت گلوکز به آب، هدایت الکتریکی، میزان چرخش نور قطبیده به ترتیب: 18.01 درصد، 1.32، 80.24 درصد، 0.24 درصد، 4.47، 26.6 میلی اکی والان برکیلوگرم، 20.86 میلی اکی والان برکیلوگرم، 47.42 میلی اکی والان برکیلوگرم، 76.06 درصد، 0.51 درصد، 41.49 درصد، 34.57 درصد، 1.20، 1.92 و -4.41 می باشد. با مقایسه مقادیر بدست آمده با مقادیر استاندارد، کیفیت نمونه های عسل مطالعه شده مورد تایید قرار گرفت. بررسی ها نشان دادند که عسلک در کمیت های pH، هدایت الکتریکی، درصد فروکتوز و چرخش نور قطبیده با نمونه های عسل با منشا گیاهی متمایز است. همچنین همبستگی بین برخی کمیت های نمونه های عسل مشاهده گردید.

این مطالعه با هدف بررسی خواص فیزیکوشیمیایی و مکانیکی فیلم های خوراکی تهیه شده از آلژینات سدیم در غلظت های 0.5% و 1% با گلیسرول به عنوان نرم کننده در غلظت های 10%، 30% و 50% انجام شد. ضخامت، استحکام کششی، درصد کشیدگی، حلالیت در آب، نفوذپذیری بخار آب، نفوذپذیری نور، شفافیت و فعالیت آنتی اکسیدانی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ضخامت، درصد کشیدگی، حلالیت در آب و نفوذپذیری بخار آب لایه ها با افزایش غلظت گلیسرول از 10 درصد به 30 درصد افزایش یافت. در مقابل، استحکام کششی، حلالیت در آب، نفوذپذیری نور و شفافیت زمانی که غلظت آلژینات سدیم به 1% در غلظت های مشابه گلیسرول افزایش یافت کاهش یافت. فعالیت آنتی اکسیدانی با غلظت های بالاتر آلژینات سدیم در همان سطوح گلیسرول افزایش یافت. از این رو، آلژینات سدیم می تواند به عنوان یک جزء طبیعی در صنایع غذایی یا دارویی استفاده شود.

در این تحقیق، نمونه های سبوس حاصل از 4 رقم برنج (ندا، طارم، فجر و شیرودی) از نظر ترکیب شیمیایی و ویژگی های فیزیکوشیمیایی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند. بر اساس نتایج حاصل، کم ترین مقدار رطوبت، چربی و خاکستر مربوط به نمونه فجر و کم ترین مقدار پروتئین متعلق به نمونه ندا بود. بیش ترین مقدار رطوبت و پروتئین به ترتیب در نمونه های طارم و شیرودی و بیش ترین مقدار چربی و خاکستر در نمونه ندا مشاهده شد در حالی که بیش ترین مقدار کربوهیدرات و فیبر مربوط به نمونه فجر بود و کم ترین مقادیر کربوهیدرات و فیبر در نمونه های طارم و شیرودی مشاهده شد (p<0.05). دانسیته توده ای نمونه های سبوس از 0.42 گرم بر میلی لیتر برای نمونه ندا تا 0.48 گرم بر میلی لیتر متغیر بود که به لحاظ آماری معنی دار بود (p<0.05). نمونه فجر، بیش ترین اندیس جذب آب را با مقدار 3.70 (گرم برگرم) و نمونه شیرودی، کم ترین میزان جذب آب را با مقدار 3.48 (گرم بر گرم) نشان داد. نمونه ندا اختلاف معنی داری با سایر نمونه ها در اندیس حلالیت آب داشت. اندیس های رنگی L* و DE در نمونه های سبوس برنج، اختلاف معنی داری با یکدیگر داشتند (p<0.05). نتایج این تحقیق، نشان داد که سبوس برنج پتانسیل مناسبی برای استفاده در فرآورده های غذایی دارد.

مقدمه: نشاسته یکی از فراوان ترین ترکیبات پلیمری است که به عنوان یکی از اجزا غذایی نقش مهمی را در بافت بسیاری از انواع غذاها دارد. نشاسته به عنوان غلیظ کننده و پایدارکننده در صنایع غذایی کاربرد دارد اما به دلیل برخی خواص محدود کننده از جمله مقاومت برشی پایین، تجزیه حرارتی، تمایل زیاد به بیاتی و سینرسیس بالا استفاده از آن در صنعت محدود گردیده است که می توان با اصلاح و تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی نشاسته طبیعی آن را کاربردی تر نمود.مواد و روش ها: در این پژوهش، اثر استیله کردن با استیک انهیدرید بر روی نشاسته استخراج شده از جو واریته بهمن کشت شده در منطقه لردگان استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفته است. ویژگی های فیزیکی از جمله سینرسیس، قدرت تورم، خصوصیات حرارتی، ویسکوزیته و خصوصیات مورفولوژیکی تعیین گردید.یافته ها: نتایج حاصل بیانگر آن است که بین قدرت تورم نشاسته شاهد با نشاسته استیله شده در زمان 10 دقیقه، اختلاف معناداری در سطح 0.05 درصد وجود ندارد در حالی که این اختلاف با نشاسته استیله شده در زمان 5 ساعت معنادار می باشد همچنین میزان سینرسیس بین نشاسته شاهد و نشاسته های استیله شده دارای اختلاف معنادار در سطح 0.05 است.استیله کردن همچنین باعث کاهش دمای ژلاتینه شدن در نشاسته های مشتق شده نسبت به نشاسته شاهد می گردد ضمن آن که این تعدیل پیک ویسکوزیته را نیز افزایش می دهد.این تعدیل همچنین باعث ایجاد تغییراتی در مورفولوژی گرانول ها نیز گردید.نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصله، تولید نشاسته اصلاح شده جو، قادر است بعضی از خواص عملکردی نشاسته را بهبود بخشد. چنین نشاسته ای می تواند جایگزین برخی ترکیبات شیمیایی و صمغ های گران قیمت با عملکرد مشابه گردد.

عسل ماده شیرین طبیعی تولید شده توسط زنبورهای عسل از شهد گلها با ترشحات بخشهای زنده گیاهان است. نظر به اینکه خواص فیزیکو – شیمیایی عسلهای هر منطقه بسته به نوع گل و گیاهی موجود در آن منطقه متفاوت می باشد. لذا شناخت درصد مواد تشکیل دهنده آن مهم است. در این تحقیق تعداد 60 نمونه عسل از زنبورستانهای شهرستان گرمسار استان سمنان در سال 1382 جمع آوری شد. نمونه ها به آزمایشگاه شیمی مواد غذایی انتقال یافت و پس از آماده سازی نمونه ها، آزمایشات تعیین درصد رطوبت، مواد جامد؛ وزن مخصوص؛ خاکستر؛ pH و اسیدیته انجام گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که میانگین درصد رطوبت، مواد جامد؛ وزن مخصوص محلول 20 درصد؛ خاکستر؛ pH و اسیدیته نمونه های عسل به ترتیب: 16.32 درصد، 83.68 درصد؛ 1.323018؛ 0.28 درصد، 4.54 و 16.33 میلی اکی والان در کیلوگرم می باشد.

در این پژوهش استخراج بتاگلوکان از یولاف با روش استخراج آبی انجام شد. پس از آسیاب کردن دانه کامل جو دو سر پوست کنده، تحت فرایند هیدروترمال توسط اتوکلاو در سه دمای 106 و 120 و 130 درجه سلسیوس در دو زمان 10 و 20 دقیقه قرار گرفت تا تاثیر دما و زمان بر خواص فیزیکوشیمیایی و عملکردی بتاگلوکان سنجیده شود. فرایند استخراج بتاگلوکان به روش آبی صورت گرفت. پس از استخراج ویژگی های فیزیکوشیمیایی و عملکردی بتاگلوکان استخراجی شامل راندمان استخراج، ظرفیت نگهداری آب، ظرفیت امولسیون کنندگی و پایداری امولسیون، ریز ساختار با میکروسکوپ الکترونی و شناسایی گروه های عاملی با FTIRمورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین راندمان استخراج بتاگلوکان از آرد هیدروترمال شده در دمای ° Ϲ 106 به مدت 20 دقیقه بود. بیشترین ظرفیت امولسیون کنندگی مربوط به تیمار° Ϲ 120 درجه به مدت 20 دقیقه، 35/17 درصد بود و بالاترین میزان پایداری امولسیون مربوط به تیمار ° Ϲ 106 به مدت 20 دقیقه، 71/19 درصد بود و بالاترین میزان ظرفیت جذب آب مربوط به تیمار° Ϲ 120 به مدت 10 دقیقه به میزان 95/1 درصد بود. در بررسی ریز ساختار با میکروسکوپ الکترونی مشاهده شد که هر چه دما و زمان افزایش می یابد بافت بتاگلوکان حاصل اسفنجی تر و متخلخل تر است. نهایتا شناسایی گروه های عاملی بتاگلوکان یولاف با طیف سنجی FTIR در تیمارهای مختلف نشان داده شد.